Kącik historyczny - Cywilizacje Afryki [PEŁNE WYDANIE]

Kontynent afrykański kojarzy nam się dziś przede wszystkim ze skrajnym ubóstwem, niestabilną sytuacją polityczną, ekstremizmem, czy też ciągłymi konfliktami zbrojnymi. W rzeczywistości Czarny Ląd niesie ze sobą ogromny niewykorzystany potencjał gospodarczy. To właśnie on przyciągnął swego czasu kolonizatorów europejskich, którzy spowodowali na tym kontynencie wiele nieodwracalnych problemów. Zanim to jednak nastąpiło, historię Afryki napisali jej rdzenni mieszkańcy, a konkretnie kilka zapomnianych i niedocenionych wielkich ludów.

Imperium Mali

Współczesna Republika Mali była kolebką wielu imperiów i królestw Afryki Zachodniej. Od IV wieku na obszarze Mali panowało Imperium Ghany. Posiadało dobrze zorganizowany aparat administracyjny i stanowiło ważne centrum handlu. Rozpadło się na skutek najazdu Marokańczyków w 1076 roku.

Przez następne sto lat funkcjonowało słabe, ograniczone terytorialnie państwo Mali, aż do 1190 roku kiedy to urodził się przyszły słynny król Sundiata Keita. Historia jego życiorysu przeplata się z legendami, natomiast mamy pewność iż w 1235 roku zjednoczył on pokojowo lokalne plemiona i małe państewka tworząc jedno Imperium Mali. Co ciekawe król ten jest twórcą pierwszej, choć pomijanej i nieuznawanej, deklaracji praw człowieka. Została ogłoszona w 1236, nazywała się Karukan Fuga i mówiła o prawie do życia i nienaruszalności fizycznej oraz o równości płci. Malijczycy jeszcze za czasów Ghany byli muzułmanami.

Szczytowy okres potęgi tego imperium przypada na panowanie króla o imieniu Mansa Musa. Jest on uznawany za najbogatszego człowieka w historii świata. Jego majątek szacowany jest na około 400 miliardów dolarów. Zdobył go opierając swoją politykę na rozwoju handlu. W szczególności przyczynił się do rozwoju kultury, bowiem utworzył w stolicy szkołę wyższą, a także zbudował wiele meczetów, z których kilka przetrwało do dziś. Mansa Musa słynął również ze swej hojności. Okazał ją podczas słynnej pielgrzymki do Mekki. Podobno po drodze rozdawał napotkanym ludziom sztabki złota pogrążając Egipt i państwa arabskie w kilkunastoletniej inflacji i głębokim kryzysie gospodarczym.

Monarchia malijska upadła w 1645 roku po przegranych wojnach z państwami Songhaj i Maroko. Część terytorium zdobył Songhaj, a część została rozbita na małe państewka, aż do momentu, w którym cała Afryka Zachodnia została skolonizowana przez Francję.

W dniu 22 września 1960 roku Republika Mali ogłosiła niepodległość. Pierwszy prezydent pomimo iż ogłosił neutralność wobec zimnej wojny, budował gospodarkę na modelu socjalistycznym. Większości obywateli nie spodobało się to i w 1968 prezydent został obalony przez wojsko. Władzę objęli generałowie, którzy przez następne lata sprawowali władzę autorytarną. Dopiero w 1991 za sprawą licznych protestów, wojskowi przywrócili system wielopartyjny. Powstała wówczas trzecia republika Mali. Jej prezydentem został Oumar Konare, który wcześniej studiował w Polsce.

Etiopia

Etiopia to kraj, który może poszczycić się historią liczącą blisko trzy tysiące lat. Jest więc jednym z najstarszych państw na świecie. Początkowo na terenach Afryki Wschodniej istniało założone przez ludy semickie państwo Aksum. Według popularnej wśród Etiopczyków legendy, pierwszy cesarz Menelik I był synem króla Salomona.

Kluczową rolę odegrało przyjęcie przez Etiopię chrześcijaństwa w IV wieku i utworzenie Kościoła Etiopskiego. Doprowadziło to do licznych konfliktów z sułtanatami muzułmańskimi, z których jednak Afrykańczycy przeważnie wychodzili zwycięsko. Problemy pojawiły się dopiero w XVI wieku, gdy zmasowane ataki arabów spowodowały destabilizację państwa i częściową jego islamizację, finalnie odpartą dzięki wsparciu Portugalczyków.

W XIX wieku w Etiopii skrzyżowały się interesy mocarstw kolonialnych, dlatego w 1894 roku rozpoczęła się pierwsza wojna włosko-etiopska. Zakończyła się druzgocącą klęską Włochów w bitwie pod Aduą. Rządzący wówczas cesarz Menelik II uważany jest za jednego z najwybitniejszych władców tego państwa, bowiem przewaga gospodarcza i militarna Włoch wobec zdestabilizowanej i podzielonej Etiopii nie pozostawiała złudzeń.

Kilkadziesiąt lat później w 1930 władzę cesarską objął Hajle Selassie. Ogłosił on nową konstytucję ustanawiającą parlament i rząd. Dążył do modernizacji państwa aktywnie nawiązując stosunki handlowe i ekonomiczne z krajami europejskimi. Za jego panowania zniesiono niewolnictwo i rozpowszechniono szkolnictwo świeckie.

W roku 1935 Włochy, w celu połączenia swoich terytoriów w Erytrei i Somalii rozpoczęły kolejną wojnę. Po dramatycznych walkach Etiopia została przez nich zaanektowana. Odbito ją dopiero w 1941 roku dzięki wsparciu aliantów. Pełną suwerenność uzyskała w okresie dekolonizacji w 1954. Jej integralność w dalszym ciągu była poddawana próbom poprzez liczne konflikty wewnętrzne i zewnętrzne, które ostatecznie ucichły w roku 2010.

Zulusi

Zasłynęli w pierwszej połowie XIX wieku jednocząc się i tworząc silne i dobrze zorganizowane państwo pod dowództwem słynnego wodza Czaki. Dzięki swoim zdolnościom przywódczym, podbojom i zabiegom dyplomatycznym w szczytowym okresie jego terytorium rozciągało się od obszarów dzisiejszej RPA po Tanzanię, a armia liczyła około 40 tysięcy żołnierzy wyposażonych w broń palną. Zulusi odrzucili ultimatum brytyjskie o rozwiązaniu swojej armii i zadali imperium znaczące straty. Zostali jednak ostatecznie podbici przez Brytyjczyków w 1879 roku. Dziś stanowią najliczniejszą grupę etniczną w RPA.